December 16, 2019

แมลงทอด ได้รับความนิยมบริโภคในตลาดบ้านเรามาก่อนหน้านี้พักใหญ่ แต่กระแสความนิยมดูเหมือนจะลดลง เมื่อเดินตามตลาดพบได้น้อยกว่าเมื่อก่อน ทั้งที่จริง เราไม่เคยรู้เลยว่า ปัจจุบัน แมลงทอด ยังคงได้รับความนิยมบริโภคอย่างต่อเนื่อง และแนวโน้มสูงมากขึ้น แต่เพราะความนิยมบริโภคกระจายออกไปตามจังหวัดต่างๆ ไม่ได้กระจุกตัวอยู่เพียงหัวเมืองใหญ่ๆ เท่านั้น แมลงทอด โดยเฉพาะ จิ้งหรีด ได้รับความนิยมบริโภค เนื่องจากเป็นอาหารที่ให้โปรตีนและไขมันสูง และได้รับการการันตีจากหลายหน่วยงานภาครัฐว่า เป็นแมลงที่ปลอดสารเคมี ยกเว้นเมื่อนำไปทอดแล้วใส่สารกันบูดหรือสารเพื่อรักษาสภาพอาหารเข้าไปก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง ที่บ้านแสนตอ ตำบลบัวใหญ่ อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ปัจจุบันจัดว่าเป็นแหล่งผลิตแมลง โดยเฉพาะจิ้งหรีด ที่ใหญ่เป็นอันดับต้นของประเทศ ที่ต้องเอ่ยเช่นนี้ เพราะก่อนหน้านี้จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นจังหวัดแรกที่เริ่มเลี้ยงและขยายพันธุ์แมลง จนเป็นที่รู้จักระดับประเทศ แต่วันนี้แหล่งผลิตที่เริ่มขึ้นก่อนแหล่งอื่นกลับลดจำนวนการผลิตลง และบ้านแสนตอแห่งนี้กลับมีพื้นที่การผลิตเพิ่มมากขึ้น และมีแนวโน้มการผลิตเพิ่มขึ้นอีก โดยตั้งเป้าผลิตส่งออก และทำเป็นฟาร์มจิ้งหรีดมาตรฐาน GAP เพื่อการส่งออก คุณไพบูรณ์ คำมูลมาตย์ หนึ่งในผู้ทำฟาร์มจิ้งหรีดอย่างเป็นระบบ เปิดฟาร์มให้เข้าดูการเลี้ยงจิ้งหรีดอย่างใกล้ชิด ที่ต้องเอ่ยเช่นนี้ เพราะโดยปกติ จิ้งหรีด เป็นสัตว์ที่มีความอ่อนไหวต่อสารทุกชนิด แม้กระทั่งควันไฟจากการเผา กลิ่นบุหรี่ ควันบุหรี่ กลิ่นน้ำหอม หากอยู่ในระยะที่จิ้งหรีดรับกลิ่นได้ จิ้งหรีดมีโอกาสตายสูง ดังนั้น การเปิดฟาร์มจึงเป็นการเสี่ยงอีกชนิดหนึ่ง 12 ปีแล้ว […]

เจาะตลาดในพื้นที่ การเลี้ยง 1 รอบ คุณพรพรรณได้จิ้งหรีด 8-10 กิโลกรัม/บ่อ การบำรุงพ่อแม่พันธุ์ก่อนจับจะงดอาหารชนิดอื่นทั้งหมด ให้แต่ฟักทองกับน้ำ เรียกว่าเป็นการล้างท้องไม่ให้มีกลิ่นอาหารสำเร็จรูปเหลืออยู่ นอกจากฟักทองยังใช้ใบเตยและข้าวโพดได้ด้วยเช่นกัน “เมื่อบำรุงจนไข่จิ้งหรีดเต็มท้องอีกครั้งจะเก็บขายโดยเตรียมกะละมังขนาดใหญ่มาใส่ ใช้วิธีเอาแผงไข่ออกจากบ่อมาเคาะให้จิ้งหรีดตกลงไปในกะละมัง และใช้ที่ตักผงกวาดเอาตัวที่อยู่ในบ่อใส่ตามลงไปด้วย จากนั้นเอาถังตักน้ำใส่กะละมังที่มีจิ้งหรีดอยู่ สักประเดี๋ยวมันก็จะจมน้ำตายหมด เราก็นำมาต้มประมาณครึ่งชั่วโมง หลังต้มเสร็จจะนำจิ้งหรีดไปตากจนแห้ง ก่อนใส่ถุง ๆ ละครึ่งกิโลกรัมแล้วนำไปแช่แข็งรอจำหน่าย ในราคาถุงละ 60 บาท หรือกิโลกรัมละ 120 บาท” กลุ่มลูกค้าหลักคือชาวบ้านในละแวกใกล้เคียงที่ชื่นชอบการรับประทานแมลงทอด ช่วงเทศกาล เช่น ปีใหม่ สงกรานต์ ก่อนเข้าพรรษาและหลังออกพรรษาจะยิ่งขายดีมาก นอกจากนี้ยังมีรายได้จากการไข่จิ้งหรีดในราคาขันละ 50 บาท คุณพรพรรณ เริ่มเลี้ยงจิ้งหรีดมาตั้งแต่ช่วงสงกรานต์เมื่อปี พ.ศ. 2559 ทั้งหมดเป็นจิ้งหรีดทองแดง-ทองดำ เพราะชาวบ้านนิยมบริโภค โดยมีรังเลี้ยงทั้งหมด 12 บ่อ ทั้งที่ซื้อต่อมาและทำขึ้นใหม่ ตัวบ่อหรือรังทำจากยิปซัมแผ่นเรียบ ขนาดบ่อตามมาตรฐาน กว้างxยาวxสูง 1.2×2.4×1.2 เมตร บ่อเลี้ยงที่ทำขึ้นใหม่จะใช้โครงไม้แทนโครงเหล็กต่างจากบ่อที่ซื้อมา เนื่องจากมีน้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายสะดวกและจัดการง่ายกว่า ที่ขาบ่อใส่ถาดน้ำป้องกันมดแมลงไต่ขึ้นมา และปิดด้านบนบ่อด้วยสแลน 1 ม้วน

ต้นทุนต่ำแต่ประโยชน์สูง! ‘จิ้งหรีด’ เลี้ยงง่ายรายได้ดี แหล่งโปรตีนสำคัญแห่งอนาคต ‘จิ้งหรีด’ แค่ 4 ตัวมีแคลเซียมเท่ากับนม 1 แก้ว! ยศ สุคนธ์สมาน จากโครงการเยาวชนเข้มแข็งด้วยแมลงชุมชน เล่าให้ฟังว่า จิ้งหรีดนับเป็นแมลงที่มีโปรตีนและสารอาหารสูงมาก แต่ใช้พื้นที่ในการเลี้ยงนิดเดียว แถมสร้างรายได้ และให้ประโยชน์ทางสารอาหารอย่างดีเยี่ยม โดยในไทยมีจิ้งหรีดอยู่ทั้งสิ้น 4 สายพันธุ์ด้วยกัน ตัวใหญ่จะเรียกว่า จิ้งโก่ง ตัวขนาดกลางเรียกทองแดงและทองดำ และตัวเล็กเรียกว่าสะดิ้ง ในเรื่องของการเลี้ยงนั้นง่ายมาก ใช้อุปกรณ์เพียง กล่องพลาสติกหรือกล่องไม้ แผงไข่ กากมะพร้าวสำหรับให้จิ้งหรีดใช้วางไข่ อาหารสำเร็จรูปหรือจะเป็นผักหรือผลไม้ก็ได้ และน้ำสะอาด รอเพียงแค่ 45 วันก็ได้ผลผลิตแล้ว หากผู้ใดสนใจจะเลี้ยงไว้เพื่อขาย บอกเลยว่าใช้ต้นทุนต่ำมาก สามารถซื้อไข่จากฟาร์มเริ่มต้นที่ 50 บาท อาหารสำเร็จรูป กิโลกรัมละ 15 บาท ซึึ่งจิ้งหรีด 1 ตัวจะทานอาหารเท่าน้ำหนักตัวเท่านั้น แต่ขายได้ถึงกิโลกรัมละ 120-130 บาท ทางโครงการเยาวชนเข้มแข็งด้วยแมลงชุมชน ได้มีการแปรรูปจิ้งหรีด เป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ทั้ง ข้าวเกรียบ น้ำพริก และทำฟู้ดทรัค

การเลือกใช้อาหารเลี้ยงจิ้งหรีด……….. อาหารจิ้งหรีด มีปัจจัยสำคัญอยู่ 2 อย่างคือ คำของอาหารต้องเล็ก และอาหารต้องสด มาที่ประเด็นแรก คือคำของอาหารต้องเล็ก อันนี้ผมมองว่าลึกซึ่งกว่าคำว่าอาหารผง อาหารเม็ดเล็ก หรือคำเล็กๆ ในมุมมองของผมคือ 1 คำที่จิ้งหรีดกินไป ต้องได้สารอาหารที่ครบ ไม่ใช่ว่าแทะแต่ข้าวโพด ก็ได้แต่โปรตีนเป็นหลัก แทะเจอแป้งบ้าง น้ำมันบ้าง แบบนี้คืออาหารที่ไม่ดี เป็นส่วนหนึ่งของการแตกไซส์ และโตไม่สมบูรณ์ อาหารผงก็มีปัญหาตามมาหลายเรื่องคือ อาหารร่วงพื้น ติดตามซอก เกิดรา เกิดไร บางทีถ้าไม่ผ่านการอัดเม็ดอาจมีเชื้อโรคร่วมมาด้วย แล้วอาหารแบบไหนที่ว่าเป็นคำ อย่างแรกเลยเราต้องสังเกตที่เม็ดอาหารว่าทุกอย่างผ่านการบดดีพอไหม มีการอัดเม็ด ขึ้นรูปให้จับตัวกัน เพื่อลดการร่วงพื้น และเป็นเนื้อเดียวกันหรือไม่ ดังนั้นปัจจุบันเลยมีอาหารเฉพาะสำหรับจิ้งหรีด เพื่อให้คุ้มทุนกับการเลี้ยงมากที่สุด ประเด็นที่สอง ความสดของอาหารจิ้งหรีด ด้วยธรรมชาติของจิ้งหรีดแล้ว จะกินพืชผักหรือเมล็ดพันธุ์ ของแห้งที่มีกลิ่นสด กลิ่นหอมแบบธรรมชาติ ถ้าลองสังเกตดีๆ จะเห็นว่าอาหารที่ให้เกิน และเหลือในถาดอาหารนั้นจิ้งหรีดจะไม่กินซ้ำ ด้วยที่จิ้งหรีดอาจไม่รับรู้ว่าเป็นอาหารก็ได้ แต่ที่เราต้องจัดการกับสิ่งนี้คือ ใช้อาหารจิ้งหรีดที่ใหม่ ให้อาหารในปริมาณที่จิ้งหรีดต้องการ และบริหารการใช้ให้หมดก่อนที่อาหารจะหมดกลิ่นไป คราวนี้มาดูวิธีการเลือกคุณค่าทางอาหารเช่น โปรตีนให้เหมาะสมกับการเลี้ยงในแต่ละวัย……… บทความโดย…CEO BUG

ตอนที่ 2 ปัจจัยสำคัญ สำหรับการเลี้ยงจิ้งหรีด จะเริ่มเลี้ยงให้ดีได้อย่างไร……. การเลี้ยงจิ้งหรีด อย่างแรกต้องคำนึงถึงสายพันธุ์และความแข็งแรงเพราะจะมีผลต่อการเจริญเติบโตและขนาดของจิ้งหรีด โดยเฉพาะไข่จิ้งหรีดที่ใช้ในการฟักเป็นตัว ควรใช้ไข่ที่วางรอบสอง เนื่องจากไข่จิ้งหรีดสาวช่วงแรกนั้นหรือคืนแรกนั้นจะให้ผลผลิตที่ไม่ดี อัตราการฟักตัวต่ำ และไม่แข็งแรง วัสดุที่ใช้ในการรองไข่จิ้งหรีดนั้นไม่ว่าจะใช้แกลบ กากมะพร้าวผสมดิน ก็ควรใช้ความร้อนฆ่าเชื้อหรือไข่แมลงชนิดอื่นก่อนนำมาใช้ และเมื่อฟักตัวแล้วควรนำวัสดุรองไข่นี้ออกไป เพื่อลดอัตราการแตกไซส์ และต้องกำจัดไข่ที่ยังไม่ฟักตัว ควรทำความสะอาดกล่องที่เลี้ยงจิ้งหรีด ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อเพื่อกำจัดไร รวมถึงการปนเปื้อนข้ามของสิ่งปฏิกูลจากการเลี้ยงก่อนหน้า ควรใช้ไม้ทำเป็นฐานรองแผงไข่ที่ใช้เลี้ยง เพื่อลดการเกิดแก๊สจากการหมักของเศษอาหารและขี้จิ้งหรีด และควรทำความสะอาดโดยกวาดทิ้งทุกสัปดาห์ ในช่วง 3 สัปดาห์สุดท้าย และยังต้องคำนึงถึงอุณหภูมิ การเลี้ยงจิ้งหรีดจะเรียกว่าเป็น Cycle เพราะหลังจากวางไข่แล้วก็จะตาย ดังนั้นการเร่ง Cycle ให้ได้ผลดีตั้งแต่การฟักไข่เร็ว การโตเร็วนั้นควรเลี้ยงในอุณหภูมิประมาณ 30 องศาเซลเซียส ในอากาศที่ Flow ได้

แมลงกำลังจะเป็นอาหารหลักของโลก ประโยคนี้หากได้ยินในสมัยนี้คงไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะตลาดแมลงยังมีโอกาสโตได้อีก จากการคาดการณ์ ในปี 2566 แมลงมีแนวโน้มโตถึง 23.8% จากปัจจุบันที่มีการผลิตรวมทุกชนิดที่ 7,500 ตันต่อปี ประเทศไทยเป็นหนึ่งในแหล่งผลิตแมลงของโลก ปัจจุบันมีการผลิตมากกว่า 700 ตันต่อปี มูลค่าปีละประมาณ 1,000 ล้านบาท โดยเฉพาะตลาดเลี้ยงจิ้งหรีดทองดำ-ทองแดง และ แมงสะดิ้ง (จิ้งหรีดทองแดงลาย) ที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วในไม่กี่ปีที่ผ่านมา เพราะเลี้ยงง่าย มีอาหารสัตว์ที่ผลิตเฉพาะ และใช้ระยะเวลาในการเลี้ยงเพียง 35 ถึง 45 วันขึ้นกับชนิดของจิ้งหรีด สร้างรายได้มากกว่า 4,000 บาทต่อกล่องต่อรอบการเลี้ยง ด้วยเทคโนโลยีการผลิตอาหารแมลง ซึ่งเป็นนวัตกรรมใหม่ พบว่าการใช้อาหารหนึ่งร้อยเปอร์เซ็นต์ก่อนการล้างท้อง มีอัตราการแลกเนื้ออยู่ที่ 2.2 นั่นก็คือใช้อาหาร 2.2 กิโลกรัมเลี้ยงจิ้งหรีดได้ 1 กิโลกรัม เมื่อเทียบกับราคาขายปลีกในปัจจุบันที่กิโลกรัมละ 150 บาทแล้ว การทำฟาร์มจิ้งหรีดจึงเป็นธุรกิจเกษตรใหม่ที่ได้ผลกำไรสูง แล้วจะเริ่มเลี้ยงให้ดีได้อย่างไรล่ะ……. โดย… CEOBUG

รูปแบบการขาย โดย บริษัท ซีพีเอฟ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน)

รูปแบบการเลี้ยง โดย บริษัท ซีพีเอฟ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน)

คุณสมบัติอาหารจิ้งหรีด โดย บริษัท ซีพีเอฟ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน)

วงจรชีวิตและโปรแกรมอาหาร โดย บริษัท ซีพีเอฟ (ประเทศไทย) จำกัด (มหาชน)